1. ĐẠI CƯƠNG
– Là một phản ứng cấp tính của da với các chất kích ứng từ côn trùng.
– Viêm da tiếp xúc do Paederus (kiến khoang) là loại thường gặp nhất.
– Ở Việt Nam, bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa bão, thành dịch, có thể rải rác suốt cả năm.
– Bệnh không nguy hiểm nhưng làm người bệnh lo lắng.
2. CĂN NGUYÊN
– Bệnh do một loại côn trùng vùng nhiệt đới nóng, ẩm có tên khoa học là Paederus hay còn gọi là kiến khoang (hay kiến kim, kiến lác, kiến nhốt, kiến cằm cặp, kiến cong đít…).
– Thuộc họ cánh cứng, có mặt khắp nơi trên thế giới, thường gặp nhất là ở châu Phi và châu Á.
– Côn trùng có mình dài khoảng 7-10mm, mảnh, có 3 đôi chân, cơ thể có 2 vòng đỏ, 3 vòng đen rất điển hình; bay và chạy rất nhanh, thường ẩn náu ở những nơi ẩm ướt, hoạt động chủ yếu vào ban đêm và rất thích ánh sáng đèn huỳnh quang.
Khi bị chà xát, côn trùng bị dập nát và phóng thích chất dịch trong cơ thể chứa chất paederin gây viêm da tiếp xúc.
3. CHẨN ĐOÁN
a) Chẩn đoán xác định
– Lâm sàng
+ Tại vị trí côn trùng đốt, bị chà xát xuất hiện phản ứng viêm da. Ban đầu chỉ có một hoặc vài đám da đỏ, dài như vết cào xước, hơi phù nề, kích thước từ vài mm đến vài cm. Sau vài giờ hoặc một ngày xuất hiện mụn nước, bọng nước giữa dát đỏ.
+ Nếu bệnh nhẹ, người bệnh chỉ cảm thấy rát, ngứa, nổi một vài vết đỏ lấm tấm kèm mụn nước, mụn mủ nhỏ. Sau 3-5 ngày, tổn thương khô mà không thành phỏng nước, bọng mủ. Nếu nặng hơn, thương tổn rộng, bọng nước, bọng mủ nông lan rộng, có thể trợt loét, hoại tử.
+ Vị trí: bất kỳ nơi nào nhưng hay gặp ở các vùng da hở. Khi bị tổn thương ở mắt có thể có sưng nề, trợt đỏ, chảy nước mắt; các vị trí khác như nách, bẹn, sinh dục… có thể gây sưng đau làm hạn chế đi lại.
+ Cơ năng: bỏng rát, ngứa. Nếu bội nhiễm sẽ thấy đau nhức, khó chịu.
+ Toàn thân: một số trường hợp tổn thương lan rộng có thể gây đau nhức, sốt, mệt mỏi, nổi hạch cổ, nách, hoặc bẹn tùy theo vùng tổn thương.
– Cận lâm sàng:
Không có gì đặc biệt, một số có phỏng mủ lan rộng, hạch sưng to, bạch cầu có thể tăng cao.
4. TIẾN TRIỂN
– Nếu được điều trị sớm, bệnh đỡ nhanh, tổn thương đóng vảy tiết sau khoảng 4-6 ngày, khô dần, bong vảy để lại vết da sẫm màu, mất đi dần.
– Người bệnh có thể tái phát vài lần. Ở tập thể, có thể nhiều người bị bệnh tại cùng thời điểm.
5. ỨNG DỤNG ĐIỀU TRỊ: (Sử dụng Canes Clean để rửa sạch nơi bị tổn thương, sau đó dùng Canes Put để bôi điều trị bệnh).
a. Cách dùng và Liều dùng đối với Canes Clean:
– Vệ sinh hàng ngày: Dùng cho mọi đối tượng, không phân biệt lứa tuổi và giới tính. Không chứa xà phòng, chưa có phản ứng phụ và không gây dị ứng.
– Có thể dùng để tắm toàn thân với ngưỡi da nhạy cảm, da đang bị viêm, tổn thương.
* Điểm đặc biệt thiết kế vòi bơm tạo bọt tiện dụng: làm cho dung dịch được phân tán thành các bọt li ti trước khi sử dụng. Với kích thước nhỏ và đồng đều, các hạt bọt được tạo ra từ đầu xịt làm tăng diện tích tiếp xúc giúp da hấp thu hoạt chất nhanh lên gấp nhiều lần. Từ đó, làm tăng khả năng làm sạch, tiết kiệm lượng dung dịch sử dụng và vẫn đảm bảo hiệu quả sử dụng tối ưu.
– Nhấn nắp, gel sẽ tạo bọt ra đầu vòi bơm một lượng vừa đủ, lấy bọt ra lòng bàn tay rồi massage nhẹ nhàng vào vùng tổn thương đã được làm ướt trong vòng 2-3 phút để hoạt chất thấm vào da. Rửa lại bằng nước sạch đến khi hết gel bọt, lau lại bằng khăn khô mềm.
– Dùng rửa hàng ngày và rửa trong phác đồ phối hợp điều trị.
b. Cách dùng và Liều dùng đối với Canes Put:
– Rửa sạch vết thương với Canes Clean xong,và lau khô , và bôi trực tiếp Canes Put và vết thương, ngày bôi nhiều lần, giảm sưng, tiêu viêm nhanh chóng, không cần sử dụng thêm thuốc khác.
6. PHÒNG BỆNH
– Cách phòng bệnh tốt nhất là tránh tiếp xúc với côn trùng gây bệnh.
– Nếu đã tiếp xúc hoặc nghi ngờ tiếp xúc thì nên:
+ Khi phát hiện côn trùng đang bò trên da, lấy ra khỏi người bằng cách thổi hoặc để tờ giấy để côn trùng bò lên. Sau đó rửa sạch vùng da đã tiếp xúc.
+ Khi đã vô tình chà xát côn trùng, phải rửa sạch tay và những vùng da đã tiếp xúc.
+ Khi phát hiện côn trùng trong khu vực sinh sống, nên ngăn bằng cách đóng cửa hoặc sử dụng lưới mắt nhỏ ngăn côn trùng hoặc thay đèn huỳnh quang bằng đèn ánh sáng vàng.
+ Nên ngủ màn và kiểm tra giường chiếu, chăn màn, khăn, quần áo trước khi sử dụng.
+ Làm sạch khu vực quanh nhà. Nếu làm việc dưới ánh đèn, tránh dùng tay đập hoặc quệt khi có cảm giác vướng trên da.
– Khi thấy biểu hiện nghi ngờ bệnh, cần đi khám chuyên khoa da liễu để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.